W poprzednim wpisie wymieniłem 21 typów dróg, po których można lub jest obowiązek jazdy rowerem.

Szablon w JOSM podaje inny zestaw tagów niż Potlach2 czy ID zaś formularze w edytorach www podają tyle kombinacji, że praktycznie w ID i P2 nie da się prawidłowo dróg rowerowych mapować. Aby ujednolicić tagowanie np. w celu publikowania map ścieżek, podaję szablon stosowany w PL który jest prawie zbieżny z tagowaniem u sąsiadów. a różnice wynikają głównie z dopuszczenia zaszłości z czasów gdy tagowanie było mniej rozbudowane.

Zacznę od JOSM a potem podam różnice w innych edytorach oraz sposoby tagowania w nich aby maksymalnie zbliżyć do szablonów w JOSM. Na początek skupię się na 3 najczęstszych rodzajach ścieżek 1) ddr 2)ddrip_R-P 3) ddrip-XX

1) ddr (droga dla rowerów) (w JOSM źle przetłumaczona na “dedykowana ścieżka rowerowa”) highway=cycleway

2) ddrip-xx (nieseparowana droga dla rowerów i pieszych) ( w JOSM źle przetłumaczona na “współdzielona ścieżka dla pieszych i rowerowa” bicycle=designated foot=designated highway=path segregated=no

3) ddrip_R_P (separowana droga dla rowerów i pieszych) ( w JOSM źle przetłumaczona “Rozdzielona ścieżka dla pieszych i rowerów”)

bicycle=designated foot=designated highway=path segregated=yes

Czego nie należy robić: wartość cycleway należy zarezerwować dla prawdziwych “dróg dla rowerów” czyli jedynych ścieżek z pierwszeństwem rowerów oraz tylko dla rowerów (Zakaz innych pojazdów i pieszych) . Jest to intuicyjne, bo cycleway mówi samo za siebie. Dzięki temu na ddr wystarczy jedna para klucz+wartość i rendering na mapach jest jednoznaczny przy tak skromnym tagowaniu. Na ddrip należy unikać h=footway i h=track h=cycleway. Niektórym nie podoba się h=path jako ze ddrip są zwykle utwardzone. Po pierwsze wcale nie muszą być utwardzone a po drugie footway, cycleway, track mają precyzyjne zastosowania.ddrip maja różne nawierzchnie które można otagować więc wartość path nie jest tu żadną barierą, bo nigdy nie występuje samodzielnie.

Wskazane wyżej tagowanie to zestaw niezbędnego minimum i w JOSM uzyskuje się je jednym kliknięciem w szablon.

W ID klikamy drogi/Ścieżki/Ścieżka rowerowa/ a w Dostęp wybieramy Piesi=designated

Niestety choć w szablonie jest już ustawiona opcja Rowery=designated to jeśli w nią nie klikniemy to ten tag się nie doda. Nie jest to wielka szkoda, bo highway zamiast zalecanej wartości path jest ustawiona na cycleway wiąc dostęp rowerów jest znany. Zaskakuje taka różnica szablonu między JOSM i ID. Skoro ID tak odstaje od zaleceń wiki i na dodatek w szablonie nie ma możliwości ustawienia separacji ruchu, to to całkowicie dyskwalifikuje ten edytor, bo nie nadaje się on do rysowania jednych z najczęstszych obiektów na OSM czyli dróg rowerowych.

W P2 rysujemy linie po czym wybieramy Path/ i tu dowolnie albo Cycleway path albo Generic path i w obu przypadkach możemy ustawić Bicycles jak i Pedestrians =designated. Dziwi ta dowolność przez, którą każdy zaczynający przygodę w OSM gubi się. P2 ma jednak te przewagę nawet nad JOSM, że w szablonie można ustawić sidewalk.Malo kto na to wpada (nie widzę tak otagowanych ścieżek) . Separacja jest ukryta w “sidewalk”. Mapy zapewne głupieją bo wiele zestawów tagów może być wzajemnie się wykluczających a regułki wyszukiwania ścieżek muszą być bardzo rozbudowane szukając logiki w wielu kombinacjach tagów.

Postaram się rozbudować o potrzebne tagi szablony jakie proponuje JOSM. Droga dla rowerów ddr może być opisana tagiem rodzaju nawierzchni oraz szerokości Najczęstsze wartości nawierzchni czyli surface= (utwardzona-paved)(nieutwardzona-unpaved) albo dokładniej (asfalt-asphalt) ( kostka bauma inaczej polbruk i każda równa kostka betonowa lub kamienna-paving_stones ) ( płytki chodnikowe-ponieważ trudno ocenić czy płytki chodnikowe podchodzą pod kostkę betonową czy betonowe płyty można skrócić wartosc do betonu czyli concrete .Jednak podane na wiki wymiary kostek na 30 cm sugerują, że płytki podchodzą pod kostkę betonową czyli paving_stones lub z wymiarem paving_stones:35 ) (zawalcowana wielowarstwowa ścieżka tłuczniowo/żwirowo/piaskowa - fine_gravel ) Rzadziej stosowane twarde i miękkie nawierzchnie zobacz http://wiki.openstreetmap.org/wiki/Pl:Key:surface

Szerokość podajemy w metrach width=2.5 (z kropką zamiast przecinka)

Dla ddrip_R-P możemy podać, która strona jest rowerowa np jeśli część piesza jest z prawej to sidewalk=right

Ponieważ budzi wątpliwości czy szerokość dotyczy całej dddrp (tak) oraz często cześć rowerowa ma inną nawierzchnię niż piesza, wprowadzono precyzyjniejsze tagi cycleway:left:width=2.5 cycleway:surface=paving_stones cycleway:right:segregated=yes sidewalk:right:surface=2.0 Nachylenie/podjazd incline=down/up/10°/10%/ -10%

Nasyp/grobla embankment=yes Wąwóz/wykop cutling=yes (ewentualnei jesli z jednej strony cutting=left/right

Śluza rowerowa jako punkt na higway cycleway=asl Jest propozycja aby dokałdneij opisyuywac ile pasów obejmuje ślueża bicycle;asl

Jeśli szerokość jest oceniana w przybliżeniu to est_width= ale ostrożnie z wielopoziomowymi kluczami a tym kluczem bo mapy rowerowe mogą mieć zbyt proste reguły i nie uwzględnić szerokości przybliżonej. Można też source:width=estimated

Gładkość/równość drogi .Asfalt może być dziurawy a kostka czy płytki się wypaczyć lub połamać.Ten klucz jest szczególnie przydatny do dróg gruntowych gdzie może uwzględnić głębokość kolein, wysokość kęp trawy, grubość żwiru lub kamieni, zwartość /luźność podłoża cycleway:right:smoothness=good

Kierunkowość cycleway:right:oneway=yes/no

Do opisania dróg rowerowych ddrip można użyć klucza lanes. Ten klucz szczególnie się przydaje przy pasach/kontrapasach w jezdni Byłoby to chyba tak (sprawdź) lanes:width=|2.5|2| lanes:bicycle=|yes|no| lanes:foot=|no|yes| lanes:surface=|asphalt|paving_stones| lanes:oneway=|yes|no| lanes:smoothness=|good|bad|

Pas w jezdni cycleway=lane

Kontrapas w jezdni cycleway=opposite_lane

Jazda pod prąd na jednokierunkwoej dla aut—- cycleway=opposite oneway:bicycle=no oneway=yes

Sierżanty (ukryty pas rowerowy) - cycleway=shared_lane

Buspas +rowery cycleway=share_busway

Chodnik z dopuszczeniem rowerów C16+T22 highway=footway bicycle=yes traffic_sign=PL:C16,T-22

Alejka parkowa gdzie regulamin zezwala na jazdę rowerem highway=footway/path bicycle=yes

Chodnik wzdłuż szybkiej drogi highway=footway bicycle=yes traffic_sign=maxspeed maxspeed=50/60/70/80/90 width=2/2.5/3/… Jeśli na jakimś odcinku chodnik jest węższy niż 2 m to bicycle=no

Dopisz tagowanie w oparciu o lanes cdn

Mamy 3 podstawowe edytory, które zawierają różne szablony tagów do rysowania dróg rowerowych i zrobił się galimatias. Ja opieram się na szablonach JOSM-a jako najbliższych propozycjom z wiki ale i w nich należałoby poprawić i tłumaczenia jak i poszerzyć zestaw tagów.

Najwięcej zamieszania wnosi używanie słowa “ścieżka”, bo choć ono już od kilkunastu lat nie występuje w kodeksie drogowym (ustawie PoRD i rozporządzeniach) to obiegowo używane jest (trochę pogardliwie w stosunku do bubli drogowych ) do określenia na wszystkie rodzaje dróg rowerowych. W Polsce niebawem liczba kategorii DR (dróg rowerowych) znacznie się poszerzy. W wielu miastach falstartem wiele rozwiązań znanych na zachodzie jest już pilotażowo wdrażanych, mimo że rozporządzenia ministerstw nie zostały jeszcze zatwierdzone. W przepisach operuje się określeniem droga rowerowa.Nie jest to równoznaczne z ustawową kategorią “droga dla rowerów”. W rozporządzeniu o drogach (starym) występuje też określenie ciąg rowerowo-pieszy (cpr), jest to tożsame z ustawową “drogą dla rowerów i pieszych”.

Typy dróg rowerowych w PL:

1) Droga dla rowerów (obowiazek jazdy za znakiem C13) (skrót ddr)

2) Droga dla rowerów i pieszych z ruchem nieseparowanym od siebie (nie mylić z separacją/wydzieleniem od jezdni) (znak C13/C16 z kreską poziomą) (skrót ddrip-xx ) (obowiazek jazdy dyskusyjny.Ustawa wyraźnie mówi że nie ma obowiązku, bo ten wymienia tylko dla ddr i pasów , ale to może być tylko błąd redakcyjny ustawienia przecinka. Sądy wydają różne wyroki, zaś stowarzyszenia rowerowe przychylają się do obowiązku. Podobnie ministerstwo też ponoć wskazuje obowiązek. Wszystkie te interpretacje można podważyć, bowiem ustawa reguluje różne zasady ruchu (pierwszeństwa) na ddr i ddrip.Skoro większość rowerzystów przepisy rozumie inaczej niż oficjalna (przebąkiwana nieśmiało) interpretacja, to trzeba jak najszybciej bubla poprawić.

3) Droga dla rowerów i pieszych separowana (znak C13/C16 z kreska pionową. Znak ma dwie wersje rowery z lewej strony kreski lub z prawej czyli jak na drodze w stosunku do linii rozdzielającej.Oznakowanie poziome czyli linia z farby może występować gdy nawierzchnia jednolita lub rezygnuje się z niej gdy jest nikły krawężnik, kostka ma kolor czerwony i biały lub część jest wykonana z asfaltu a cześć z kostki).( skrót ddrip_R_P lub ddrip_P_R w zależności z której strony jadą rowery) (obowiązek jazdy jak na ddrp-xx).

4) Pas rowerowy - wydzielony pas w jezdni tylko do jazdy rowerem. Żadne inne pojazdy nie mogą jechać po nim wzdłuż.(znaki poziome to separacja linią ciągłą lub przerywaną.Bywa oznaczany też znakiem pionowym z grupy F pokazującym przeznaczenie pasów). (skrót PasR-ZGODNY).

5) kontrapas (rzadziej kontrpas) - j.w pas rowerowy ale o kierunku jazdy przeciwnym do pozostałych pasów (skrót Kontrapas) (ustawowy obowiazek jazdy).

6) pas rowerowy w jezdni -dwukierunkowy. - Istnieją takie pasy wyznaczone linią oraz znakami C13/C16 (ddrp-xx). Są używane przez pieszych i rowery i stanowią tak naprawdę utwardzone i szerokie pobocze.Prawdopodobnie nowe rozporządzenia zakażą takich rozwiązań, bo ddrip nie może być wyznaczana w jezdni bez fizycznej separacji. Rowery i piesi mogą wszak poruszać się poboczem i nie potrzeba znaków pionowych. Problem pojawia się zimą gdy linia pod śniegiem i szeroki pas na 2-3 metry powoduje, że rowerzysta jedzie na czołówkę z autem.(We Wrocławiu np. na Żmigrodzkiej i Kosmonautów)

7) ruch pod prąd - wielu krajach przyjęto, że rowery mogą jechać pod prąd dróg jednokierunkowych i nie wymaga to żadnego oznakowania zaś znaki stawia się wyjątkowo tam gdzie to jest zakazane. Dzięki temu oszczędza się na kosztach znaków. W Polsce stawia się tabliczkę T22 “nie dotyczy rowerów” poz znakiem B2, D1) (skrót Pod prąd)

8) ukryty pas - określenie używane na wiki i w OSM . W Polsce w przygotowaniu w nowym rozporządzeniu.(znak brak lini rozdziału a piktogram roweru na jezdni wzbogacony o dwie linie o kształtach V tzw sierżanty .Zdaje się że stosuje się też sierżanty bez roweru jako łatwe do malowania . W Polsce nieformalnie stosuje się ukryte pasy oznaczone samym piktogramem roweru bez sierżantów, często w innym kolorze niż biały np.czerwony znak P20 we Wrocławiu na ul.Świdnickiej.(skrót SIERŻANTY)

9) Chodnik (ddp) z dopuszczeniem rowerów (jako odmiana nieobowiązkowej ddrip-xx) (Znak C16+T22) - stosowane nieformalnie najczęściej w Krakowie.Organizacje rowerowe mocno forsowały wobec spowolnienia tempa budowy ddrip ale ostatnio nastąpił mocny postęp w wyznaczaniu pasów w jezdni więc już taksie nie lobbuje)

10) buspas + rowery .Często stosowane choć przepisy o tym milczą. W wielu miastach nie chcą wpuszczać rowerów na buspasy choć na zachodzie jest to regułą.

11) taxipas + rowery ( W PL rzadkość jako, że taxipasy są rzadkie. Za granicą to norma)

12) torowiska + rowery (może występować zakaz wjazdu aut całkowity lub tylko na wydzielone torowisko.tramwajowe) Przepisy nie regulują więc wszystko w gestii zarządcy drogi.Należy zwrócić uwagę na przepisy odnośnie ustępowania tramwajom ( w PL obowiazek ustawowy) Są regulacje że rower nie musi zjeżdżać i są i takie ze zjeżdża się tylko do mijanek/poszerzeń drogi). Może być problem z doborem tagów opisujących pierwszeństwo w oparciu tylko o przeznaczone/dopuszczone

13) Strefa Zamieszkania - w OSM living_street (w PL deptak z pojazdami o v max=20km/h i pierwszeństwem pieszych na całej powierzchni drogi) Oznaczenie w PL niebieska tablica SZ. Przepisy nie regulują czy rowerem wolno jeździć po chodniku w SZ, albowiem w takich miejscach często obniża się lub niweluje krawężniki, drogę wykłada się kostką w różnym kolorze, trzeba zjeżdżać z drogi tramwajom i omijać pieszych idących po jezdni

14) Ulica rowerowa - Droga gdzie jedynymi pojazdami mogą być rowery a piesi mają chodniki. W PL rzadkość, częściej tym określeniem opisuje się drogę za modyfikacją znaku “ślepa droga” gdzie za poprzeczną kreską umieszcza się piktogram roweru na węższej jezdni (nie wykluczam ze na zachodzie po ulicach rowerowych mogą jeździć inne pojazdy z ograniczeniami pierwszeństwa) W PL tym określeniem często opisuje się ulice przyjazne rowerom więc trzeba ostrożnie się nim posługiwać.

15) deptak z dopuszczeniem rowerów.(Znaki za granicą przypominają polski znak C16 “droga dla pieszych” z dopiskiem na tablicy “Zone”) W OSM to będzie chyba highway=pedestrian + area=yes W Polsce z powodu braku znaku jest to zwykle tablica Strefa Zamieszkania +B1 +T22 Za granicą Strefy piesze są bez rowerów lub z rowerami w pewnych godzinach podanymi na tabliczce pod “znakiem ZONY” (skrót B1+T22)

16) odmiany chodników/ścieżek pieszych gdzie dopuszczenie rowerów następuje na drodze wewnętrznych regulaminów np w Parkach

17) wały rzeczne dopuszczone ustawowo do ruchu rowerów od 2014 r.

18) szlaki rowerowe - W lesie dopuszczone do ruchu pieszych a pojazdy silnikowe dopuszczone tylko na niewielkiej części dróg dojazdowych do miejscowości lub posesji.parkingów .Po lesie tak sobie autem nie wolno jeździć a w porach suszy nawet .tam gdzie było przyzwolenie może być ogłoszony zakaz. Ogłasza się nawet radiowe zakazy wejścia do lasu co oznacza zakaz wjazdu rowerem. W mieście szlak rowerowy to relacja na istniejących drogach rowerowych a tam zawsze jest zakaz jazdy pojazdem silnikowym (są wyjątki na zachodzie dopuszczające jazdy mopedów ale są na to znaki).

19) Pobocza - Obowiązkowe miejsce do jazdy rowerem za miastem.Na nowych drogach wygląda jak pas rowerowy z dopuszczeniem pieszych. Obowiązek jazdy obejmuje również nieutwardzone pobocza jeśli umożliwiają jazdę (np. trawiaste) .To nieprecyzyjne określenie jest przyczyną wielu pomyłek sądowych i unikania odpowiedzialności kierowców. Utwardzone pobocze nie ma na OSM tagów .Jeśli jest utwardzone, szerokie i oddzielone linią ciągłą lub przerywaną to można tagować jak chodnik

20) tempo30 (w PL Strefy Uspokojonego ruchu) (znak kwadratowa biała tablica ze znakiem okrągłym v max=30) W strefie wszystkie drogi równorzędne choć problematyczne są wyjazdy z dróg osiedlowych na ktorych na wszelki wypadek stawia się jednak A7 (ustąp pierwszeństwa). Nie wymaga się oznaczania progów. W tempie30 nie stosuje się żadnych dróg rowerowych i zalicza się takie ulice do ulic przyjaznych rowerom tak jak SZ.

21) chodniki - ustawa zezwala na jazdę po chodnikach wzdłuż dróg o v max=50 km lub więcej W miejscowościach oznacza to jazdę w godzinach 23-6 po wszystkich chodnikach bo v maż =60 km/h .Należy od tego odjąć wszystkie drogi gdzie prędkość ograniczają znaki 40, 30, 20 km/h (znaku 50 km/h się praktycznie nie stosuje). Są dopuszczenia dla opiekujących się dzieckiem oraz na złe warunki pogodowe ale tego nie da się tagować.

W Polce powszechność dróg rowerowych jest w kolejności: ddrip_P_R ; ddr; utwardzone wały; alejki parkowe, ddrip-xx , SZ, Kontrapasy, PasR, B1+T22, buspasy

W kolejnym wpisie podam zalecane kombinacje tagów dla dróg rowerowych

Rysowanie -A

Wskazywanie - S

Kasowanie - Delete

Odwracanie kierunku linii- R

Dzielenie linii- P

Łączenie linii- C

Nadawanie obrysowi kątów 90 stopni (prostowanie budynku, boiska) -Q

Pobranie danych: Ctr+Shift +Down strzałka w dół (jednocześnie)

Wysłanie danych na serwer: Ctr+Shift +Up strzałka w górę (jednocześnie)

Klonowanie takich samych obiektów np drzew lub rzędu okrągłych zbirników lub identycznych w obrysie budynków. -Zaznaczamy obiekt do sklonowania.Przenosimy kursor na punkt będący środkiem nowego obiektu i przy wciśniętym CTRl wciskamy D

Okrąg . Rysujemy zamknięty kształt z minimum 8 punktów po czym zamieniamy w okrąg klawiszem O Tą metodą z 6 puntów można narysować typową 6 -kątną altanę

Obracanie obiektu najczęściej budynku -Zaznaczamy i przy wciśniętym CTR+Shift ustawiamy kursor na zewnątrz obiektu i z przyciśniętym lewym przyciskiem myszy kręcimy obiektem

Zmniejszanie (lub powiększanie obiektu)- Jednocześnie Ctrl+Alt po zaznaczeniu obiektu. Następnie bez puszczania klawiszy myszkę z wciśniętym lewym przyciskiem przesuwamy w dowolnym kierunku.Bardzo przydatne do rysowania silosów na pasze stojących w grupach. Rysujemy dowolny okrąg i zmniejszamy do rozmiaru silosu. Następnie używamy klonowania . Jeśli silosy różnią się średnicami to jest to idealne narzędzie. Podobnie do dopasowywania okrągłych basenów na stacjach oczyszczania wody

Dzielenie dróg : Zaznaczamy najpierw punkt na linii w miejscu, który chcemy podzielić czyli S+klik w punkt+ P czyli podział

Dzielenie drogi będącej zamkniętym obrysem . Zaznaczmy dwa sąsiednie punkty klikając na nie myszką przy wciśniętym klawiszu Shift.Następnie kliknąć na zbędny odcinek i skasować go Delete —- Łączenie dwóch dróg w jedną: Klawisz S łącznie z Shift+ zaznaczmy najpierw jedną drogę a potem drugą + klawisz C

Łączenie nakładających się obszarów. Jeśli duży trawnik, las czy pole rysowaliśmy w kilku kawałkach to wystarczy je nasunąć na siebie i użyć Shift+J (jednocześnie)

Rozłączanie drogi po podzieleniu: S+klikamy w punkt podzielenia +G i odciągamy jeden koniec drogi ——- Robienie skrzyżowania z dwóch przecinających się dróg:(w miejscu przecięcia robimy węzeł) : klawisz A +klik w miejscu przecięcia. —— Skrzyżowanie o kształcie T. - Dociągamy nową drogę do drogi już istniejącej i klikamy w miejscu gdzie mają się łączyć. —— Skrzyżowanie z 3 ,4, 5 dróg .Gdy dysponujemy rozłączonymi końcami kilku dróg to musimy je złączyć w jednym punkcie poprzez kliknięcie w koniec jednej drogi i dociągnięcie jej do końca drugiej. Gdy nie mamy pewności, że wszystkie drogi są połączone w tym samym węźle to zaznaczamy ten węzeł i kilkakrotnie powtarzamy operacje łączenia nodów poprzez wciskanie klawisza M

Rozdzielanie sklejonych obiektów -przydatne gdy droga przyklejona jest do granicy obszaru lub chcemy przeciągnąć jeden budynek a drugi zostawić –Zaznaczamy i klawisz G. Działa przy rozdzielenie punktu na dwa jak i dla całych obszarów więc nie potrzeba odklejać punkt po punkcie.

---

Poprawianie dokładności drogi– Klawisz W a potem wyklikujemy nowa drogę wzdłuż źle wrysowanej.Oszczędza czas na łapanie punktów i przeciąganie.Gdy stare punkty są zbyt dużej odległości co nie odzwierciedla krzywizny, można dodać dodatkowy punkt miądzy nimi w trakcie przytrzymywania klawisza CTRL.

Równoległa droga stworzona ze starej. Przydatne gdy chcemy wyrysowac wał rzeczny przy pomocy tagu man_made=embankment . Tag ten rysuje linie ze spadkiem z jednej strony zatem odzwierciedla uskok a nie groblę. Wystarczy sklonować drogę i przesunąć ją od starej o szerokość wału . Zaznaczmy drogę po czym Shitt +P a następnie z wciśniętym Ctrl i lewym przyciskiem myszy przeciągamy myszką o właściwą odległość. Przesuniecie odbywa się w skokach po pól metra.Można też zrobić tak równoległy obrys obszaru zamkniętego w celu narysowania np grubego muru (cokołu) okalającego fontannę .Można tak oddzielać płot od landuse (obszaru np. cmentarza) Można rysować drogę biegnąca po obwodzie ogrodzenia, ścieżkę rowerowa biegnącą równolegle do chodnika itd.

Okno do wprowadzania tagów –Alt +A

Okno do zmiany wartości tagu Alt +S

Ukrycie lub ukazanie paneli bocznych–Tab

Podział obiektu np. budynku, lasu na dwa mniejsze. Zaznaczmy dwa punkty i używamy ALT+X

Przesuwanie jednej ściany budynku-tzw Tryb wytłaczania - X i przesuwamy krawędzie

Klonowanie tagu z ostatnio otagowanego obiektu Zaznaczenie +Shift +R

Klonowanie tagów ze schowka- zaznaczmy obiekt z wieloma tagami . W prawym panelu w oknie ze znacznikami prawym przyciskiem myszy otwieramy menu kopiowania i lewym przyciskiem wybieramy czy kopiujemy wszystko czy tylko zaznaczone tagi . Następnie zaznaczmy obiekt bez tagów lub z niepełnymi i wklejamy tagi ze schowka klawiszem F1. Przydatne przy adresowaniu budynków lub tagowaniu np przepustów na rowach tagiem tunel=culvert + layer=-1

Pobranie kilku tagów z listy ostatnio używanych tagów. Aby dwa razy nie otwierać okna do tagowania przez Alt+A gdy już w nim jesteśmy i wybieramy z listy ostatnich tagów jeden, to gdy przytrzymujemy Shift możemy wybrać kilka tagów i dodać je hurtem

Historia obiektu– w celu sprawdzenia autora i kolejności zmian tagów zaznaczmy obiekt oraz wciskamy CTR+H jednocześnie

Warstwy -przełączanie między warstwami (WMS-ami) Alt+1 , Alt+2 , Alt +3 itd Widok mapy - powrót do poprzedniego widoku np. po niepotrzebnym skoku zooma czy miejsca–klawisz 8

JOSM to program w do edycji map na OSM napisany w Javie. OSM to skrócona nazwa projektu mapowego openstreetmap, który tworzy około 2 mln wolontariuszy.Projekt obejmuje cały świat.OSM to też nazwa bazy danych, która przechowuje pozycję geograficzną każdego punktu jaki wrysujemy ma mapie.Baza jest jedna ale w oparciu o nią powstają setki map o dowolnej kolorystyce i dowolnej tematyce.Np różnią się mapy dla nawigacji aut od map dla rowerzystów czy map zabytków.Dane w bazie są na wolnej licencji i każdy może jeśli ma pewną wiedzę informatyczną, wygenerować sobie mapę jaka mu się wymarzy.Pozostali mogą wybierać z wielu map już wygenerowanych, z których kilka rodzai (stylów) jest na stronie www.osm.org

Osoba chcąca zacząć rysowanie mapy ma do dyspozycji na stronie osm.org dwa programy do edycji map uruchamiane w przeglądarce www podczas oglądania tej strony. Jest to Potlach i obecnie mocno rozwijany ID. Są to proste edytory, toteż zaczynający powinien drogą prób i błędów szybko nauczyć się rysowania podstawowych obiektów na mapie. Jednak po kilku tygodniach mapowicz orientuje się, że te edytory mają ograniczony zestaw tagów, (bo są dla początkujących) oraz, że rysowanie w nich jest niedokładne co prowadzi często do tego, że np. dwie drogi, które mają być ze sobą połączone często nie są, co widać dopiero po powiększeniu do największego zooma. Nie umożliwiają one np.szybkiego rysowania długich dróg. Skomplikowane są operacje na już wrysownych drogach jak dzielenie ich na mniejsze części czy rozłącznie kilku dróg niewłaściwie łączących się na skrzyżowaniu itd. Osoby, które po np. 2 miesiącach zaczynają edytować za pomocą JOSMA widzą, że można w nim rysować kilkakrotnie szybciej oraz precyzyjniej, co daje satysfakcję z szybkich postępów w rysowaniu mapy.Zatem nie należy zbytnio odkładać przejścia na edytowanie w JOSM. Choć JOSM ma bardzo rozbudowany interfejs i przez to wydaje się skomplikowany, to jednak początkujący mogą używać w nim tylko podstawowych funkcji a resztę poznawać stopniowo. Zatem potrzebny jest tutorial prowadzący przez pierwsze kroki aby przełamać “opory psychiczne” przed kombajnem. Metoda ćwiczeń czyli ścisłego wykonywania operacji metodą krok po kroku, da ten efekt że zawsze można w przypadku pomyłki cofnąć się i wykonać operacje ściśle według zaproponowanej kolejności. JOSM jest programem spolszczonym, a tylko zestawy tagów są w języku angielskim. Są one zestawione w grupach na rozwijanych listach, zatem nie trzeba znać ich pisowni a tylko wybrać dwa tagi z listy. Na mapie rysujemy realne obiekty na 3 sposoby. Za pomocą punktu, linii, lub zamkniętej linii czyli obszaru.Usłyszysz jeszcze o relacjach ale to nie dotyczy początkujących. Punkt to przykładowo: drzewo, sklep, budka telefoniczna, latarnia itd Linia to kreska, która powstaje w wyniku postawienie rzędem kilku punktów np. w celu narysowania drogi czy rzeki Obszar to linia o zamkniętym obwodzie gdzie początek łączy się z końcem czyli np staw , park, czy prostokąt będący obrysem budynku. Spotykane na OSM określenia oznaczają:

node - punkt

way – linia (też droga)

Zatem rysujemy node , way lub zamkniętą way.

Rysujemy na zdjęciu lotniczym lub satelitarnym (tzw. podkładzie, WMS-ie) Gdy narysujemy obiekt przykładowo prostokąt, to musimy mapie powiedzieć czym on jest np. czy to budynek czy też basen, aby był narysowany odpowiednim kolorem na mapie. Do tego służy opis obiektu czyli tagi. Każdy obiekt może mieć jedną parę tagów (lub więcej jeśli chcemy go dokładniej opisać). Musi mieć co najmniej jedną parę tagów, bo inaczej nie ukaże się na mapie mimo, że został narysowany. Jeśli prostokąt jest budynkiem to opisujemy go parą tagów building=yes Ta para składa się zwykle z dwóch słów . Pierwsze to key (po polsku klucz), a drugie to value (po polsku wartość). Podczas rysowania wyskoczy nam okienko (formularz) gdzie w jednym polu wpisujemy klucz (building) a w drugim wartość (yes). Znaku równości nigdzie nie wpisujemy,służy on tylko do prezentacji pary tagów w tekstach takich jak np. ten tutorial. W formularzach możemy tagi wpisać ręcznie, a kto słabo zna języki może je wybrać z rozwijanej listy. Przykładowe pary tagów:

Budynek building=yes

Drzewo natural=tree

Droga highway=road

Szkoła amenity=schol

Nie ma nic prostszego jak narysować np. protokąt i dodać dwa słowa (tagi), oraz nacisnąć przycisk WYŚLIJ, aby już po minucie (czas może się różnić w zależności od obciążenia serwera), obiekt został narysowany na mapie i był widoczny przez wszystkich. Gdyby podczas rysowania coś nam się narysowało krzywo, to jest przycisk COFNIJ. Gdybyśmy coś wysłali na mapę, a okazało się to krzywe lub bzdurne, to też możemy obiekt ściągnąć ponownie do JOSM i go wyprostować lub skasować. Od momentu wysłania nasz obiekt mogą modyfikować też inni maperzy np. dodać do niego dodatkowe pary tagów. Przykładowo jeśli wysłaliśmy budynek opisany bardzo ogólnie, że to budynek (building=yes) i nie podaliśmy jego przeznaczenia,to w przyszłości my lub ktoś inny może opisać go dokładniej dodając kolejne pary tagów, że to sklep, kościół czy garaż itd. Dzięki temu jeśli nie mieszkamy lokalnie i nie znamy dokładnie wszystkich cech obiektu to możemy go wysłać z bardzo ogólnym opisem jak wspomniany building=yes czy też drzewo bez podania gatunku, staw bez podania czy to staw rybny czy przeciwpożarowy itd. Dzięki temu początkujący user nie musi się uczyć skomplikowanego tagowania, a cieszy się, że budynek czy staw jest od razu widoczny na mapie.Gdy pozna podstawy może poszukać dokładniejszych tagów i swoje obiekty dodane kilka tygodni wcześniej opisać dokładniej np. po wizytacji w terenie. Podczas wędrówek warto włączyć zapis śladu w GPS, bo takie ślady możemy wysyłać na OSM co ułatwi rysowanie np. dróg leśnych ukrytych pod koronami drzew. Instalacja JOSMA jest banalna. Potem on sam się aktualizuje ( średnio co miesiąc) . Aby ułatwić i przyspieszyć rysowanie JOSM może dociągać wtyczki do specjalnych zastosowań ale w tutorialu zaczniemy od podstawowych funkcji i podstawowych skrótów klawiaturowych. JOSM ma dziesiątki skrótów klawiaturowych, ale ponieważ początkujący nie znają ich, te same funkcje można włączać myszką za pomocą przycisków na paskach narzędziowych. Strona pomocowa dla OSM jak i JOSM-a jest na wiki, ale pierwsze lekcje tutoriala nie będą się do niej odwoływać a trzeba będzie tylko krok po kroku naciskać przyciski. Jakie możliwości tagowania obiektów daje OSM widać tu http://wiki.openstreetmap.org/wiki/Pl:Map_Features Część podstron jest jeszcze nie przetłumaczona Strona główna pomocowa na wiki : http://wiki.openstreetmap.org/wiki/Pl:Main_Page Polskie forum : http://forum.openstreetmap.org/viewforum.php?id=23

Instalujemy JOSMa wersję stabilną (ok 10 MB)

http://wiki.openstreetmap.org/wiki/Pl:JOSM W programie należy ustawić swoje konto czyli nick usera i hasło. Konto zakładamy wcześniej przez stronę www.osm.org Tylko zarejestrowani userzy mogą rysować mapę, pozostali anonimowi mogą dodawać tylko notatki na mapie sugerujące co należy dodać lub poprawić przez zarejestrowanych userów. Ustawiamy konto w JOSM. Na górnym pasku ( menu) wybieramy EDYCJA a następnie USTAWIENIA. W oknie jakie wyskoczy widzimy na lewej krawędzi ikony. Druga od góry z rysunkiem globu otwiera formularz w którym wpisujemy nazwę użytkownika i hasło i zatwierdzamy przez OK. Następnie pobieramy wycinek mapy koło miejscowości, w której chcemy coś dorysować. Wybieramy z górnego paska PLIK a następnie POBIERZ Z OSM.Wyskoczy nam okno z mapą na której możemy skalę mapy (zooma) zmniejszać rolką myszy. Z przyciśniętym prawym przyciskiem myszy możemy mapę przesuwać. Z przyciśniętym lewym przyciskiem myszy możemy z mapy wyciąć różowym prostokątem fragment jaki chcemy pobrać.Uwaga JOSM nie pozwoli pobrać większego obszaru jak ok. 30x30 km, bo paczka danych byłaby za duża. Wystarczy zaznaczyć prostokąt o boku kilkuset metrów, a jeśli w tracie mapowania okaże się, że potrzeba nam większego obszaru możemy dociągnąć go używając tej samej kolejności przycisków. Następnie wybieramy zdjęcie lotnicze na którym chcemy rysować. Ponieważ zdjęcia posiadają pewien błąd sklejania arkuszy (tzw.niedokładna kalibracja) ustalono, że rysujemy głównie na podkładzie rządowym (GUGiK) z portalu geoportal.gov.pl .W tym celu wybieramy tzw WMS z listy .Sprawdzamy przez pasek na górze PODKŁADY MAPY czy jest na liście Geoportal2:Ortofotomapa i jęsli jest klikamy w nią. Jeśli brak, to dodajemy WMS do listy poprzez pasek górny: EDYCJA +USTAWIENIA .W oknie jakie wyskoczy na jego lewej krawędzi klikamy w zieloną ikonę z napisem WMS/TMS po czym w górnej części nowego okna wyszukujemy Geoportal2:Ortofotomapa. Zaznaczamy go a następnie w środku okna naciskamy przycisk AKTYWUJ aby adres WMS pojawił się w dolnej części okna, które zawiera listę aktywowanych WMS-ów i zatwierdzamy przez OK. Ponownie w pasku górnym klikamy myszką PODKŁADY MAPY, gdzie już powinien być widoczny podkład Geoportal2:Ortofotomapa i klikamy na niego. Lista zamknie się automatycznie i po kilku sekundach pojawi nam się zdjęcie lotnicze rejonu jaki wybraliśmy. Zdjęcie można powiększać i zmniejszać kółkiem myszy. Jeśli obiekty jakie chcemy narysować są poza pobranym wycinkiem czyli są zasłonięte ciemną półprzezroczystą kurtyną, to używając kółka do powiększania, zaś prawego przycisku myszy do przesuwania mapy a lewego przycisku do zaznaczenia części do ściągnięcia, dociągamy ten fragment tak samo jak za pierwszym razem czyli PLIK+ POBiERZ Z OSM (można krócej naciskając na górnym pasku narzędziowym przycisk z zieloną strzałką w dół) po czym POBIERZ. Pobieramy zaznaczony na różowo fragment. Jeśli w oknie głównym źle się nam zaznaczył fragment do pobrania, to w oknie które wyskoczy mamy możliwość ponownego zaznaczenia różowego prostokąta czyli fragmentu mapy do pobrania.Zamiast przyciskać myszką przycisk POBIERZ można zatwierdzić poprzez ENTER na klawiaturze. To zaleta JOSMa, że do wielu funkcji mamy dostęp na kilka sposobów np.można pobierać fragment mapy z pomocą skrótu za pomocą jednoczesnego wciśnięcia Ctrl+Shift+Strzałka w dół. Uwaga. Podczas zaznaczania obszaru mapy do ściągnięcia gdy jesteśmy w oknie głównym można zahaczyć myszką już wrysowane obiekty i je niechcący przesunąć lub zniekształcić. W takim przypadku możemy cofnąć poprzez EDYCJA +COFNIJ (albo przez żółtą ikonę na górnym pasku narzędziowym ze strzałką i etykietą COFNIJ). Tym przyciskiem można cofać krok po kroku wszystkie wprowadzane kolejno zmiany. Wszystkie nasze błędne elementy na mapie nie są dodane do bazy (serwera OSM) do czasu ich wysłania za pomocą PLIK+WYŚLIJ DANE (lub krócej przez przycisk “WYSYŁA WSZYSTKIE….”, albo też widocznym koło tego przycisku skrótem klawiaturowym. Zatem jeśli wrysujemy budynek (prostokąt) to możemy go wielokrotnie formować np. przesuwając jedną ze ścian, obracając cały budynek, dodając do niego wystające fragmenty itd i zanim go nie wyślemy tych często nieudolnych operacji nikt nie zobaczy. Wysyłamy dopiero gdy budynek będzie pasował do zdjęcia. Tu przydatna funkcja; aby budynek miał ściany pod kątem 90 stopni (równy prostokąt ) możemy zaznaczyć myszką jego obrys i użyć klawisza Q, który budynek wyprostuje. —————– # Rysujemy pierwszy budynek: Ustawiamy widok okna głównego. Okno składa się z 3 części i górnych pasków. Środkowe okno jest największe i służy do rysowania. Z lewej strony jest wąski panel przypominający pionowy pasek narzędziowy. Ten panel może być stale widoczny a można w Ustawieniach sprawić, że będzie się chował i pojawiał dopiero po najechaniu myszką na lewą krawędź monitora.Ten panel nie jest potrzebny zaawansowanym maperom, którzy zamiast niego używają skrótów klawiaturowych, więc można go schować aby nie przesłaniał mapy. Początkujący będzie używał głównie dwóch najwyższych ikon .Ponieważ na pasku nie mieszczą się wszystkie ikony możemy go skonfigurować indywidualnie wyrzucając niepotrzebne lub on sam przesuwa ikony w pionie (chowając część z nich) co bywa niezrozumiałe dla nowicjuszy. W celu uproszczenia tłumaczeń sprawdźmy czy aby nie jesteśmy w rozbudowanym interfejsie eksperckim. JOSM po instalacji powinien być w trybie prostym (dla początkujących) ale lepiej sprawdźmy poprzez EDYCJA +USTAWIENIA .W oknie, które wyskoczy w jego lewym dolnym rogu opcja TRYB EKSPERCKI ma być bez ptaszka (odznaczona) i zatwierdzamy OK.

Lewy pasek jest konfigurowalny, a co wielu zaskakuje składa się z dwóch konfigurowalnych części W górze paska są ikony decydujące o tym jaką funkcję dostanie kursor myszy (np.rysowanie, wskazywanie czyli zaznaczanie obiektów, kasowanie itd) W dole paska są ikony ,które służą do konfigurowania do czego ma służyć pasek jaki będzie się pojawiał z prawej strony ekranu. Początkujący musi się nauczyć jak zmieniać tryby pracy poprzez klikanie w górne ikony lewego paska ale szybko zaniecha tego, bo te tryby można przełączać klawiszami klawiatury. Jak pisałem na lewym pasku brakuje miejsca na wszystkie ikony toteż zostawimy sobie te najważniejsze aby nam się nie chowały a były stale widoczne.Można tam ustawić 10 ikon ale nam wystarczy połowa. W tym celu w połowie paska jest ikona z dwoma strzałkami w prawo(nie mylić z taką samą ikona na samym dole paska) . Po jej kliknięciu mamy wybór ikon i zaznaczmy ptaszkami RYSUJ +ZAZNACZ +TRYB KASOWANIA + jak ktoś nie ma myszki z rolką to POWIĘKSZ.

Na samym dole paska jest ikona z dwoma strzałkami która służy do ustawiania ikon na dolnej połowie tego paska. Ilość ikon w dolnej połowie będzie zależeć od tego czy doinstalujemy sobie rozmaite wtyczki do JOSMA. Ikony jakie są tam dodane rprzy instalacji JOSMA służą do ustawienia tego co będziemy widzieć w pasku na prawej krawędzi ekranu. Ten pasek jest dość szeroki (ok 25% ekranu i można przeciągać myszką jego szerokość).Ponieważ jest tak szeroki to często nazywa się go prawym panelem a nie paskiem. Składa się on z kilku małych okienek ustawionych jedno na drugim, w których pokazywać się będą istotne informacje w trakcie rysowania. W zasadzie początkujący nie musi tam zaglądać i panel można schować aby środkowe okno służące do rysowania było jak największe. Lewy pasek i prawy panel można chować klawiszem “Tab” (i ujawniać). Dla informacji podam pobieżnie jakie informacje mogą się pokazywać w prawym panelu. Można tam ujrzeć autora obiektu jaki już jest wrysowany na mapie. Początkujący będzie zainteresowany głownie okienkiem z tagami jakie są na obiekcie. Przykładowo jeśli zaznaczymy budynek to zobaczymy czy ma on tylko tag ogólny building=yes czy też ma więcej tagów np ilość pięter , przeznaczenie itd. W ten sposób wiemy czy warto coś do obiektu dodać oraz czy wprowadzone informacje (tagi) są zgodne z waszą wiedzą , bo może się zdarzyć, że ktoś np. źle otagował funkcje budynku lub ta się w międzyczasie zmieniła i czas ją otagować aktualnym tagiem. Ta część prawego panelu (okienko) ma tytuł Znaczniki/Członkowie i zwykle znajduje się pod okienkiem z tytułem WARSTWY. W okienku WARSTWY powinniśmy mieć co najmniej 2 warstwy. Jedna nazywa się “Warstwa danych 1” i zawiera dane jakie ściągnęliśmy wraz z tym co dorysowaliśmy lub poprawiliśmy kształt tych obiektów które ściągnęliśmy. Druga warstwa to nazwa zdjęcia lotniczego.W naszym przypadku to Geoportal2:Ortofotomapa (aerial image).Gdybyśmy dodali więcej zdjęć lotniczych z innych źródeł to warstw mielibyśmy więcej i widok w oknie głównym zależałby od tego jaką warstwę w tym małym okienku zaznaczylibyśmy. Gdy jest wiele warstw to ważna jest konieczność umieszczenia ich na liście, bo od tego zależy co zobaczymy w oknie głównym.Możemy też ustawić przezroczystość niektórych warstw aby widzieć kilka naraz itd. W naszym przypadku mamy u góry “Warstwa danych 1”, a niżej Geoportal2:ortofoto. Z lewej strony nazw warstw muszą być widoczne ciemne kropki, a dodatkowo przy “Warstwie danych 1” ma być widoczny ptaszek. Gdy tak już mamy, to rysujemy pierwszy budynek. U góry lewego paska klikamy ikonę “Tworzenie węzłów i linii) Ikona przedstawia linię, W ten tryb można wchodzić też klawiaturą zamiast myszki, poprzez wciśnięcie klawisza “A” Kursor myszki zamieni się w pionowy krzyżyk którym klikamy w jeden z narożników budynku, po czym powtarzamy tę czynność na każdym z 4 narożników.Musimy kończąc obrys trafić w pierwszy narożnik, a pomaga nam w tym magnetyzm przyciągający kreślone punkty do siebie. Aby rysować w miarę dokładnie należy ustawić powiększenie na odpowiednie. Przykładowo jeśli na podziałce metrycznej w górnym lewym rogu okna jest miarka 10 m to już daje się ładnie rysować. Początkujący może sobie powiększyć np do 5 m na skali, a przy rysowaniu jakiś mniejszych obiektów np. garaży na ok. 2,5 m Mamy już budynek i jeśli jest podświetlony (zaznaczony) to naciskamy klawisz Q aby JOSM zrobił idealny prostokąt. Jeśli przypadkowo budynek nam się odznaczył przełączmy się w tryb zaznaczania poprzez kliknięcie na lewym pasku w najwyższą ikonę z etykietą “zaznaczanie, przesuwanie….” albo szybciej klawiszem “S” Kursor zamieni się wtedy w strzałeczkę, którą można zaznaczyć obrys budynku, po czym wyprostować go klawiszem Q. Mamy już obrys budynku zaprezentowany za pomocą cienkiej szarej linii i pora na dodanie do niej tagu. Obrys musi być zaznaczony czyli podświetlony typowo na czerwony kolor. W prawym panelu bocznym (jeśli się schował to wywołujemy go klawiszem Tab lub myszką WIDOK+PRZEŁĄCZ PANEL DIALOGOWY) pod od okienkiem “Znaczniki/Członkowie” naciskamy przycisk DODAJ ( lub z klawiatury łącznie Alt +A). Wyskoczy okienko dodawania tagów. Uwaga jeśli obiekt nie jest zaznaczony to okienko nie wyskoczy. Są tam dwa pola, w jednym wpisujemy klucz czyli building, a w drugim wartość czyli yes. Można też wybrać z listy jeśli tagujemy jakiś skomplikowany tag a nie pamiętamy dokładnie pisowni Gdy wpisujemy ręcznie, JOSM podpowiada pisownię tagu już po wprowadzeniu pierwszych liter. Pod oboma polami dla klucza i wartości jest jeszcze lista ostatnio używanych tagów co też przyśpiesza mapowanie, bo jednym kliknięciem wprowadzamy parę tagów. Zatwierdzamy myszką OK lub klawiaturą ENTER. Mamy już otagowany obrys czyli prawidłowo narysowaliśmy budynek i możemy go wysłać myszką PLIK +WYŚLIJ DANE. Możemy też poczekać z wysyłaniem aż wrysujemy więcej obiektów i wysłać je hurtem. Podczas wysyłania wyskoczy nam okienko z dwoma polami do wypełnienia.Wypełniamy krótki opis co narysowaliśmy lub poprawiliśmy Np budynek w miejscowości Kozia Wólka. Wysyłanie trwa kilka sekund a jak zestaw zmian (changeset) duży to kilkanaście sekund.

Przechodzimy na stronę www.osm.org i czekamy zwykle około minuty na pojawienie się budynku na mapie.

Czekam już kwadrans a budynku nie widać .Dlaczego? Mapa ma wiele zoomów (kilkanaście),. Budynki są wizualizowane (renderowane) na zoomach od 13 do 19 . Każdy zoom to inna mapa składająca się z puzzli obrazków o wymiarach 256x256 pikseli . Serwer musi na nowo wyrysować obrazki (kafelki) te które zmieniliśmy i zrobić to dla każdego zooma oddzielnie. Robi to w zależności od obciążenia serwera raz krócej a raz dłużej od kilkunastu sekund do kilkunastu minut. Są metody poproszenia serwera aby fragment jaki nas interesuje wrysował szybciej. Najszybciej wykreśla kafle z poziomów 14 i 15 zooma zwykle poniżej minuty. Jednak możemy nie zobaczyć nowych kafli mimo, że są już wygenerowane. Dzieje się tak ponieważ naszą przeglądarka www ściągnęliśmy mapę zanim wrysowaliśmy nasz budynek.Przeglądarka przechowuje w swojej pamięci stare kafle nawet kilka dni jeśli tak w kodzie obrazka ustawiono (ważność aktualizacji). Zatem nowego obrazka nie zobaczymy bez odświeżania widoku ekranu zwykle klawiszem F5. Dodatkowo odświeżać trzeba każdego zooma oddzielnie, bo to inne obrazki.Jeśli odświeżymy tylko jednego zooma lub jeśli on wcześniej nie pobierał obrazków, to efekt jest komiczny, bo ze zmianą zooma obiekt na ma[ie to pojawia się to znika, co bardzo zaskakuje nowicjuszy, którzy nie rozumieją co zrobili źle. Pewne drobne obiekty jaka np budynki nie są renderowane na niskich zoomach np 8-12. To jeden z powodów ze te zoomy nie są generowane codziennie bo kontynentów czy wielkich lasów nie maluje się codziennie ma to odciążyć serwer bo nierysowania głupiej kreski oznaczałoby przeliczenie wszystkich obiektów w skali województwa .Jednak jeśli komuś zależy na wygenerowaniu na nowo niskiego zooma np 12-tego, to może modyfikując adres wycinka mapy o słowo dirty poprosić o przyśpieszenie. Informacja jak to robić jest na polskim forum. Numer zooma jest zwykle widoczny w adresie wycinka który się zmienia wraz z przesuwaniem mapy.Zatem zoomy 13-16 renderują się zwykle nie dłużej kilka minut .Trochę dłużej zoom 17 i 18 (brak reguły). Zaś użyteczne zoomy 10-12 z reguły wymagają wielu dni lub prośby o skrócenie czasu do kilku minut. Mapa na serwerze polskim www.osmapa.pl (styl bardziej topograficzny) odświeża się co kilka dni, ale i na niej działa polecenie dirty (odśwież pobrudzone kafle)

Jeśli w trakcie wysyłania pojawi nam się ostrzeżenie to należy przeanalizować te podpowiedzi czy czasem czegoś nie zepsuliśmy np nasz obrys budynku nie stanowi zamokniętego obwodu. Zawsze można zapytać bardziej doświadczonych czy to an forum czy wysyłając indywidualną wiadomość.Dlatego najlepiej wysyłać małe zestawy zmiaa(changesety) np pojedyncze obiekty bo jeśli coś pójdzie nie tak można zrezygnować z wysyłania, zamknąć program i spróbować ponownie wrysować. —————– #Czego nie robić? Nowy user zwykle najpierw rysuje a potem myśli lub sprawdza na wiki czy dobrze zrobił. Dlatego zanim się zrozumie podstawy lepiej nie dotykać cudzych obiektów które wydają się źle wrysowane, bo to może być pozór. Lepiej wrysować coś czego dotąd nie było na mapie, bo jak zrobimy źle to albo inni poprawią albo skasują a nie ochrzanią że zepsuliśmy czyjąś pracę. Jeśli coś nam się skasowało a nie wiemy co i nie umiemy przywrócić to lepiej tego changeseta nie wysyłać zamykając program. Jeśli już wysłaliśmy a mamy podejrzenie, że namieszaliśmy warto komuś powiedzieć aby przeglądnął nasze zmiany. Częsty błąd jaki robią nowi to zahaczanie myszą i przeciąganie cudzych danych. Dzieje się tak ponieważ w Potlachu i w JOSM przeciąganie mapy odbywa się innymi klawiszami myszki stąd po migracji na JOSMa pozostają złe stare przyzwyczajenia.Zakazane jest kasowanie cudzych danych i wrysowywanie na nowo, albowiem każdy obiekt ma swoją historie (w tym autora) i mogłoby dochodzić do nadużyć. Gdy nie znamy tagu i nie możemy przez to czegoś co znamy narysować lepiej jest napisać w tym miejscu notatkę przez www.osm.org to wrysują inni lub podpowiedzą jakim tagiem oznaczyć. Lepiej o to zapytać na forum w dziale dla początkujących.Unikamy grzebania przy kolei, relacjach np granicach jednostek administracyjnych, transporcie publicznym, głównych drogach.Należy pamiętać że każda krzyżująca się droga w tym i chodnik musi mieć wspólny węzeł z drogą, którą przecina. Każda nowa droga czy to leśna czy to chodnik, musi choć jednym końcem stykać się z inną. Najcenniejsze dane płynące od nowych userów to nazwy POI czyli rozmaitych sklepów i urzędów, bo tych danych nie widać na zdjęciach lotniczych. Gdy nie znamy tagów jakimi dana placówka powinna być oznaczona to wystarczy napisać czym ona jest w nazwie poprzez tag np name =Sklep rybny, to inni otagują Przy POI najważniejsze są nazwy np. nazwa apteki. Nazwę można dodawać do punktu na środku budynku lub do jego obrysu.

Brakuje jeszcze wielu budynków więc polecam doinstalować do JOSM wtyczkę buildings_tools, która znacznie przyspiesza ich rysowanie EDYCJA+USTAWIENIA+Konfiguracja Dostępnych Wtyczek+ptaszek przy buildings_tools +Aktualizuj listę +OK Podstawowe operacje na obiektach podam w nowej lekcji